Τι είναι φιλοσοφία

• Τίτλος : Τι είναι φιλοσοφία
• Συγγραφέας : Ευτύχης Μπιτσάκης 
• Εκδόσεις : Σύγχρονη Εποχή

Στο σύντομο αυτό κείμενο δεν μπορούν να δοθούν συστηματικά ούτε καν οι κυριότερες απόψεις που αφορούν το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της φιλοσοφίας. Πολύ περισσότερο, δεν μπορεί να γίνει μια εξαντλητική διαπραγμάτευση του προβλήματος. Ωστόσο, το κείμενο αυτό επιχειρεί να σκιαγραφήσει μια ορισμένη αντίληψη για το τι είναι η φιλοσοφία, πως γεννήθηκε και ποια είναι η γνωστική και η κοινωνικοπρακτική λειτουργία της. Μ' αυτή την έννοια θα ήταν ίσως χρήσιμο σαν εισαγωγή, για την κατανόηση πιο ειδικών θεμάτων της φιλοσοφίας.

Ε.Ι.Μ.

Μάης, 1984

Η Δίκη

• Τίτλος : Η Δίκη
• Συγγραφέας : Φραντς Κάφκα
• Μετάφραση : Αλέξανδρος Κοτζιάς
• Εκδόσεις : Κέδρος

Πεθαίνοντας ο Κάφκα κληροδότησε έναν αριθμό χειρογράφων στο φίλο του Μαξ Μπροντ, με την υπόδειξη να καταστραφούν. Ο Μπροντ αγνόησε την υπόδειξη αυτή κι έτσι η Δίκη δημοσιεύθηκε ένα χρόνο αργότερα, το 1925. Το μυθιστόρημα, γραμμένο πιθανότατα το 1914, παρακολουθεί την καταδίωξη του Γιόζεφ Κ. μέσα σ' ένα γραφειοκρατικό λαβύρινθο, από το πρωινό που ξυπνά και διαπιστώνει ότι έχει συλληφθεί αδικαιολόγητα, μέχρι την εκτέλεση του από δύο μαυροφορεμένους άντρες. Έργο δυνατού και προφητικού συμβολισμού, παραμένει ένα από τα σημαντικά και πολυμεταφρασμένα βιβλία του εικοστού αιώνα.

Η Βραδύτητα

• Τίτλος : Η Βραδύτητα
• Συγγραφέας : Μίλαν Κούντερα
• Μετάφραση : Σεραφείμ Βελέντζας
• Εκδόσεις : Εστία

Η Βραδύτητα του Κούντερα, έργο γραμμένο απευθείας στα γαλλικά, που ο συγγραφέας του αποφεύγει να το χαρακτηρίσει μυθιστόρημα, συνδυάζει κατά τον προσφιλή του τρόπο μυθιστορηματική πλοκή (ή σωστότερα: πλοκές) με δοκιμιακές παρεκβάσεις. Ο συγγραφέας, θέτοντας σε εφαρμογή, θα 'λεγε κανείς, ιδέες και απόψεις που διατύπωσε στο αμέσως προηγούμενο έργο του, τις Προδομένες διαθήκες, συγκρίνει, σε ύφος μη σοβαρό και παιγνιώδες, τη γλυκύτητα της ανάμνησης μιας υπέροχης ερωτικής νύχτας στον 18ο αιώνα με τη στυφή γεύση μιας τραγελαφικής ερωτικής νύχτας σήμερα, συγκρίνει την κουφότητα μιας επιδεικτικής χαράς που υπακούει στους νόμους του θεάματος με την έξαρση μιας χαράς που δεν χρειάζεται να διατυμπανιστεί προκειμένου να ολοκληρωθεί.

Η σύγκριση διαθέσεων, στάσεων ζωής και εμπειριών οδηγεί αναπόφευκτα και στη σύγκριση ρυθμών. Έτσι, το κείμενο αποδεικνύει ότι η βραδύτητα είναι ο ρυθμός της απόλαυσης και της μνήμης, και η ταχύτητα ο ρυθμός της μη ικανοποίησης και της λήθης.

Στη Βραδύτητα ο Κούντερα μας μιλάει κυρίως για την επικούρεια στάση απέναντι στη ζωή, εκφράζοντας παράλληλα τη βαθιά του αμφιβολία ότι είναι ποτέ δυνατόν να πραγματοποιηθεί το ηδονιστικό ιδεώδες. 

Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος : Ο Ελευθερωτής

• Τίτλος : Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος : Ο Ελευθερωτής
• Συγγραφέας : Γιώργος Λεονάρδος
• Εκδόσεις : Α. Α. Λιβάνη 

Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος : Ο Ελευθερωτής είναι το ιστορικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει μια από τις ισχυρότερες βυζαντινές προσωπικότητες και συγχρόνως μια από τις σημαντικότερες εποχές του ελληνισμού, όπως άρχισε να αναγεννιέται στην αρχή της παλαιολόγειας εποχής του Βυζαντίου. Είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου, του γενάρχη της ομώνυμης δυναστείας, του ανθρώπου που πέτυχε αδιανόητα επιτεύγματα για την εποχή του, χάρη στο πολυμήχανο έως διαβολεμένο μυαλό του, προκειμένου να αποκαταστήσει την πληγωμένη αυτοκρατορία. Ξεκινά από τη συμφορά της Δ' Σταυροφορίας -θέμα που απασχολεί μέχρι και σήμερα τους ιστορικούς ερευνητές- και φτάνει μέχρι και το Σικελικό Εσπερινό, τον οποίο υπέθαλψε έμμεσα αλλά ενεργά ο Μιχαήλ. Μεταξύ αυτών των δύο κοσμοϊστορικών γεγονότων μεσολαβούν η μεγάλη συνωμοσία και οι φόνοι για το αυτοκρατορικό αξίωμα, η νίκη της Πελαγονίας και βέβαια η ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης, την οποία είχαν καταλάβει οι Φράγκοι, που επιτεύχθηκαν με χίλια δυο τεχνάσματα και ίντριγκες από τον Παλαιολόγο.

Είναι ένα ιστορικό ανάγνωσμα για το 13ο αιώνα, γεμάτο πάθη και έρωτες, αλλά και με πολιτικό, διπλωματικό και εκκλησιαστικό παρασκήνιο, με μάχες για την εξουσία που άφησαν ανεξίτηλο το πέρασμα τους από την Ιστορία. Συνδυάζει το γρήγορο ρυθμό με την ακαδημαϊκή ακρίβεια.

Ο Αναρχικός Τραπεζίτης

• Τίτλος : Ο Αναρχικός Τραπεζίτης
• Συγγραφέας : Fernando Pessoa
• Εισαγωγή - Μετάφραση - Σημειώσεις : Μαρία Παπαδήμα
• Εκδόσεις : Gutenberg

Το διήγημα με τον προκλητικό για την κοινή λογική τίτλο Ο αναρχικός τραπεζίτης δημοσιεύεται για πρώτη φορά το 1922. Παραβολή, διαλεκτική σάτιρα, υποδειγματικό οικοδόμημα μιας αυστηρής επαγωγικής λογικής, διαθέτει την εγγενή επικαιρότητα που χαρακτηρίζει ολόκληρο το έργο του Πεσσόα.

Στους αντίποδες του Βιβλίου της ανησυχίας, Ο αναρχικός τραπεζίτης πραγματεύεται την πρακτική πλευρά της ζωής: την κοινωνία και τα επινοήματα της, το χρήμα, την άσκηση της εξουσίας και τους νόμους της. Ο Πεσσόα δίνει αυτή τη φορά τον λόγο στο πολιτικό ετερώνυμο του ποιητή.

Πλάτων (Μια σύντομη εισαγωγή)

• Τίτλος : Πλάτων (Μια σύντομη εισαγωγή)
• Συγγραφέας : Julia Annas
• Μετάφραση : Ελένη Λεοντσίνη
• Επιμέλεια : Γιάννης Αβραμίδης
• Εκδόσεις : Θύραθεν / Oxford University Press

"Ο Πλάτων γράφει μ' ένα τρόπο που μας εμπλέκει στην επιχειρηματολογία του. Μας παρουσιάζει επίσης φιλοσοφικές θέσεις που η τόλμη με την οποία εκφράζονται και η πλούσια φαντασία τους σπάνια έχουν βρει ταίρι. Οι μελετητές του Πλάτωνα τείνουν να υπερτονίζουν κάποια πλευρά του σε βάρος των υπολοίπων. Κατά καιρούς, έχει υποστηριχθεί ότι ενδιαφέρεται μόνο να συζητά με τον αναγνώστη και όχι να προβάλει θετικές ιδέες. Άλλες φορές, ότι είναι ένας τολμητίας θεωρητικός που προχωράει δογματικά μπροστά, αδιαφορώντας για την επιχειρηματολογία. Αυτό που είναι δύσκολο - όσο και ωφέλιμο - να έχουμε κατά νου σχετικά με τον Πλάτωνα, είναι ότι ενδιαφέρεται έντονα τόσο για τις τολμηρές ιδέες όσο και για την επιχειρηματολογία, κατά τρόπο λεπτοφυή που δεν είναι εύκολο να το συλλάβουμε χωρίς να τον απλοποιήσουμε. Αυτό το βιβλίο δεν διατείνεται ότι καλύπτει όλες τις ιδέες του Πλάτωνα ούτε ότι παρέχει μια συνταγή για την ερμηνεία του, περισσότερο στοχεύει να σας εισαγάγει στη μελέτη του Πλάτωνα με τρόπο ώστε, ελπίζω, να θελήσετε να εμμείνετε στη γνωριμία σας μαζί του" 

Julia Annas

Πικ

• Τίτλος : Πικ
• Συγγραφέας : Jack Kerouac
• Μετάφραση : Γιάννης Λειβαδάς
• Εκδόσεις : Απόπειρα

Ο μικρός Πικ το σκάει με την βοήθεια του μεγάλου του αδελφού από το ζοφερό σπίτι της θείας του στη Βόρεια Καρολίνα.Πηγαίνουν στη Νέα Υόρκη, και από εκεί καταλήγουν στην πολυπόθητη Καλιφόρνια. Ο Κέρουακ μοιάζει να αναπολεί το ρομαντισμό της παλαιάς αμερικανικής παράδοσης, και να της παραδίδει το τελευταίο του συγγραφικό τέκνο: ένα καινούριο είδος Χάκλμπερρυ Φιν, που αποτελεί ένα ήδη ολοκληρωμένο, τελειωμένο στιγμιότυπο της αμερικανικής αναζήτησης. Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τις ομοιότητες με την πορεία της ζωής του ίδιου του συγγραφέα. Οι σταθερές του απόκληρου, της τζαζ και της λατρείας του αμερικανικού τοπίου παραμένουν.

Η Τέχνη του να είσαι ευτυχισμένος

• Τίτλος : Η Τέχνη του να είσαι ευτυχισμένος
• Συγγραφέας : Άρθουρ Σοπενχάουερ
• Εισαγωγή - Επιμέλεια : Franco Volpi
• Μετάφραση : Μυρτώ Καλοφωλιά
• Εκδόσεις : Πατάκη

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια μικρή πραγματεία πρακτικής σοφίας με στόχο την κατάκτηση της ευτυχίας. Πως όμως ο δάσκαλος του σύγχρονου πεσιμισμού, ο Άρθουρ Σοπενχάουερ, καταπιάστηκε με ένα τέτοιο εγχείρημα; Το έκανε γιατί άλλο η θεωρητική φιλοσοφία και άλλο η πρακτική σοφία της ζωής : δεν πρέπει να εγκαταλείπουμε την ελπίδα ούτε να γυρνάμε την πλάτη σε κανόνες ζωής, αποφθέγματα και συμβουλές που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες. Η πεσιμιστική ότι η ζωής μας αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στον πόνο και στην ανία είναι αυτή ακριβώς που καθιστά επιτακτική την ανάγκη μιας πρακτικής σοφίας για να ζούμε καλύτερα. Είναι προς όφελος μας να βρούμε κανόνες ζωής για να περιορίσουμε τα δεινά της ύπαρξης, να αντέχουμε τα χτυπήματα της μοίρας και να κατακτήσουμε, αν όχι την απόλυτη ευτυχία, μια ευτυχία σχετική, την ευτυχία που συνίσταται στην απουσία του πόνου. 

Η Μεγάλη Περιπέτεια του Μαρξισμού

• Τίτλος : Η Μεγάλη Περιπέτεια του Μαρξισμού
• Συγγραφέας : Βασίλης Ραφαηλίδης
• Εκδόσεις : Εικοστού Πρώτου

Σκοτώστε τη μάνα σας όσο είναι ακόμα νέα, λέει ο σουρεαλιστής και κομμουνιστής Πωλ Ελυάρ, ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές του αιώνα που τελειώνει με το θάνατο της Σοβιετικής Ένωσης. Αιωνία της η μνήμη.

Ήταν μια καλή μητέρα για όλου εμάς τους κομμουνιστές του κόσμου όλου, που την αγαπήσαμε, άλλοι από κομματικό καθήκον, άλλοι από ηθική υποχρέωση και άλλοι από κεκτημένη ταχύτητα εξαιτίας της αγάπης μας για τον Μάρξ.

Έπρεπε να σκοτώσουμε τη μάνα μας όσο ήταν ακόμα νέα και αναμάρτητη. Είναι καλό να θυμάσαι αναμάρτητους τους πεθαμένους. Δυστυχώς, τη σκοτώσαμε όταν έγινε 74 ετών και είχε πολύ αμαρτήσει.

Η μητέρα μας γεννήθηκε με καισαρική τομή το 1917 στην Πετρούπολη, γνωστή περισσότερο σε μας σαν Λένινγκραντ, και το 1991 παρέδωσε το πνεύμα στη Μόσχα. Συγκεκριμένα, στους γκάνγκστερ της Μόσχας, που είχαν επικεφαλής τον Γέλτσιν. Ο Λένιν, ο πατέρας της και παππούς μας, πέθανε πολύ νέος, μόλις 54 ετών, ίνα πληρωθεί το ρηθέν, οι καλοί πεθαίνουν νέοι.

Η μητέρα λυπήθηκε πολύ για το χαμό του πατέρα της. Και για να το δείχνει και να τη βλέπει ο κόσμος και να λέει "να η κόρη του Λένιν", από το 1924 που πέθανε ο πατέρα της πήγαινε κάθε μέρα στον τάφο του, στην Κόκκινη πλατεία, για να δει μια μούμια. Κάποιοι είχαν βαλσαμώσει την Επανάσταση.

Αφού όλα πεθαίνουν, πρέπει να πεθάνει και η φτώχεια που γεννάει επαναστάσεις, κομμουνιστικές και άλλες. Η φτώχεια βρωμάει και βαλσαμωμένη. Αυτό πίστευε ο Μάρξ, που δεν πίστευε στο Θεό, που είναι βάλσαμο για τους απελπισμένους.

Ο μαρξισμός είναι μια απόπειρα απάντησης σε ερωτήματα τόσο παλιά, όσο και οι μούμιες των Φαραώ.

Πρώτος 'Ερωτας

• Τίτλος : Πρώτος Έρωτας
• Συγγραφέας : Σάμουελ Μπέκετ
• Μετάφραση : Αχιλλέας Αλεξάνδρου
• Εκδόσεις : Άγρα

Ο Μπέκετ δανείστηκε τον τίτλο από ένα μυθιστόρημα του Τουργκένιεφ και δημιούργησε κάτι εντελώς διαφορετικό, ένα έργο απαισιόδοξο που ενοχλεί και κλονίζει τον αναγνώστη, ποιητικό και γκροτέσκο συνάμα. Ο αναγνώστης δέχεται απανωτά χτυπήματα, περνάει από το χαμόγελο στο μορφασμό με μία και μόνο φράση, με φόντο το παράλογο.

Στον Πρώτο έρωτα ένας άνδρας αναπολεί τη νιότη του με αφορμή την επίσκεψη του στον τάφο του πατέρα του και αφηγείται πως γνώρισε μια γυναίκα σ' ένα παγκάκι και τη θυελλώδη σχέση τους. "Βάλθηκα να παίζω με τις κραυγές όπως περίπου είχα παίξει με το τραγούδι, προχωρώντας, σταματώντας, προχωρώντας, σταματώντας, αν μπορεί να το πει κανείς αυτό παιχνίδι. Όσο προχωρούσα δεν τις άκουγα, χάρη στο θόρυβο των βημάτων μου. Αλλά μόλις σταματούσα τις άκουγα ξανά, σίγουρα κάθε φορά πιο χαμηλές, αλλά τι και αν μια κραυγή είναι χαμηλή ή δυνατή; Αυτό που χρειάζεται είναι να σταματήσει. Για χρόνια πίστευα πως θα σταματούσαν. Τώρα πια δεν το πιστεύω. Θα μου χρειάζονταν κι άλλοι έρωτες, ίσως. Αλλά τον έρωτα δεν το παραγγέλνει κανείς".

Αυτός ο γλυκόπικρος μονόλογος είναι από τα πρώτα κείμενα που έγραψε ο συγγραφέας στα γαλλικά, το 1945.

Τα έργα του Μπέκετ στοιχειοθετούν τη φιλοσοφία της άρνησης μέσα από χαρακτήρες που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανούσια και παράλογη ύπαρξη τους χωρίς την παρηγοριά της θρησκείας, του μύθου ή των φιλοσοφικών δογμάτων. Κυρίως τα διηγήματα του, που συχνά τα περιγράφουν ως αποσπάσματα παρά ως ιστορίες, μαρτυρούν τον λιτό τρόπο που χρησιμοποιεί τη γλώσσα και την οικονομία της έκφρασης, και το πόσο έντονα ζωγραφίζει τις εικόνες της αποξένωσης και του παράλογου για να παρουσιάσει αλήθειες αδέσμευτες από κάθε λεκτικό καλλωπισμό.

Ο χρυσός σκαραβαίος

• Τίτλος : Ο χρυσός σκαραβαίος
• Συγγραφέας : Έντγκαρ Άλλαν Πόε
• Μετάφραση : Π. Ακριβός
• Εκδόσεις : Ερατώ

Ο χρυσός σκαραβαίος, το διήγημα το οποίο χάρισε στον Έντγκαρ Άλλαν Πόε τη μεγάλη του φήμη -στην Αμερική τουλάχιστον- πριν η ευρωπαϊκή διανόηση, με επικεφαλής τον Σαρλ Μπωντλαίρ, τον ενσωματώσει στις προδρομικές φυσιογνωμίες του συμβολισμού, παραμένει ένας μεγάλος άλυτος γρίφος, ένας γρίφος μέσα σε ένα γρίφο.

Ο χρυσός σκαραβαίος είναι μια κρυπτογραφημένη διαδικασία αυτοανάλυσης. Όσο περισσότερο ψάχνουμε μέσα στο διήγημα, τόσο περισσότερα στοιχεία ανακαλύπτουμε προς αυτή την κατεύθυνση.

Ίσως φαίνεται λίγο περίεργο να έχει ανακαλύψει ο Πόε τη διαλεκτική της επιθυμίας εξήντα χρόνια πριν από τον Φρόυντ, αλλά είναι αλήθεια.

Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα

• Τίτλος : Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα
• Έρευνα : Γρηγόρης Σακελλαρόπουλος
• Επιμέλεια : Σπύρος Σακελλαρόπουλος
• Εκδόσεις : Τόπος

Πλήρη πρακτικά και ιστορικό των δικών Μπελογιάννη

Τα σήματα Βαβούδη

Η έκδοση αυτή παρουσιάζει για πρώτη φορά τα πλήρη πρακτικά των δύο δικών του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του, μεγάλο μέρος από τα σήματα Βαβούδη, τα υπομνήματα μετατροπής της θανατικής ποινής των Μπελογιάννη, Μπάτση και Καλούμενου σε ισόβια κάθειρξη, σχολιασμό για τον τρόπο διεξαγωγής καθώς και το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιήθηκαν οι δίκες.
Το περιεχόμενο των ιστορικών ντοκουμέντων συμβάλει στο να αποκτήσει ο αναγνώστης τη δική του οπτική απέναντι στα συγκεκριμένα δραματικά γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν μπορεί να παρακάμψει καθοριστικούς παράγοντες διαμόρφωσης των ιστορικών εξελίξεων όπως: ο ρόλος των ΗΠΑ, το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκε η ηγεσία του ΚΚΕ και ιδιαίτερα ο Ν. Ζαχαριάδης, η αμφιθυμική στάση των κομμάτων του Κέντρου και συγκεκριμένα του Ν. Πλαστήρα, ο ρόλος του θρόνου και του Στρατού.
Η πρωτοτυπία της παρούσας μελέτης είναι πως σε ορισμένες περιπτώσεις το αρχειακό υλικό οδηγεί σε διαπιστώσεις εικονοκλαστικού χαρακτήρα: οι Αμερικανοί μόνο μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Κορέα βρέθηκαν να πρωτοστατούν στην επιβολή του αυταρχικού μετεμφυλιακού πλαισίου· η δράση του ΚΚΕ απείχε παρασάγγας από την πολιτική του "όπλου παρά πόδα"· η κυβέρνηση Πλαστήρα είχε πολύ σοβαρές ευθύνες για τις εκτελέσεις· το Παλάτι διαδραματίζει υποδεέστερο ρόλο σε σχέση με αυτό των ΗΠΑ και του Στρατού.
Στις ίδιες τις δίκες από τη μια εντυπωσιάζει ο ηρωισμός του Ν. Μπελογιάννη, και αρκετών άλλων που υπερασπίζονται τα ιδανικά τους. Από την άλλη, η σπουδή πολλών κατηγορούμενων να αποποιηθούν τη σχέση τους με το κομμουνιστικό κίνημα συμπυκνώνει τους όρους της ήττας στον Εμφύλιο για την ελληνική Αριστερά, στο πλαίσιο της κρατικής τρομοκρατίας της εποχής.

Φάουστ

• Τίτλος : Φάουστ
• Συγγραφέας : Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε
• Μετάφραση : Κωνσταντίνος Xατζόπουλος
• Εκδόσεις : Γράμματα

ΝΥΧΤΑ ΤΗΣ ΒΑΛΠΟΥΡΓΗΣ

απόσπασμα

ΦΑΟΥΣΤ, ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ, ΒΟΥΡΚΟΦΛΟΓΑ :

(Τραγουδούν πότε ο ένας πότε ο άλλος)

Λες και μπαίνουμε στη χώρα 

της μαγείας, του ονείρου τώρα.

Έλα γίνε εσύ οδηγός μας,

γρήγορα να ανοίξουν μπρος μας

οι απέραντοι έρμοι τόποι!

Βλέπω δέντρα πως κατόπι

τρέχουν το ένα στ' άλλο, οι βράχοι

πως λυγίζουνε τη ράχη,

πως οι μύτες τους σφυρίζουν

και φυσούν και ρουχαλίζουν!

Τα νερά πηδούν και αφρίζουν 

μες στους βράχους, μες στη χλόη,

Βούισμα ακούω ή τραγούδια εκεί;

Μην ακούω αγάπης πόνους,

ήχους από ουράνιους χρόνους;

Ότι πόθους κλειούν τα στήθη!

Και ηχώ σαν παραμύθι 

του παλιού καιρού αντηχεί.

Κράου! βάου! άκου στα πλάγια

καρακάξα, κουκουβάγια

και κοράκια όλα αγρυπνούνε;

Στα χαμόκλαδα περνούνε 

σαλαμάντρες; Τι μακριά

πόδια, τι παχιά κοιλιά!

Σαν τα φίδια οι ρίζες στένουν

απ' τους βράχους κι απ' την άμμο

βρόχια αλλόκοτα εδώ χάμω,

και μας σκιάζουν και μας δένουν

λες οι ρόζοι ζωντανεύουν,

σαν πολύποδα μπερδεύουν

το διαβάτη. Κι απ' τα ρείκια

κι απ' τα μούσκλα τα ποντίκια

μυριοχρώματα κοπάδια,

και από πίσω πλήθη σκίζουν

λαμπυρίδες τα σκοτάδια

και συγχύζουν και ζαλίζουν.

Πε μου ωστόσο, σταματούμε 

εδώ τώρα ή μπος τραβούμε;

Όλα ως να γυρίζουν μοιάζουν,

βράχοι στραβομουτσουνιάζουν 

κι οι βουρκόφλογες, να, βγαίνουν

και φουσκώνουν και πληθαίνουν.

Ο πατέρας δεν πίνει στους ουρανούς

Χθες είδα πάλι στον ύπνο μου τον πατέρα. 

Καθόμασταν οι δυο μας σ’ ένα τραπέζι με καρό τραπεζομάντιλο. 

Κάποιος μας έφερε δυο ποτηράκια και κρασί. 

– Είσαι καλά; Του λέω.

– Καλά, καλά, και μου ‘πιασε το χέρι.

 – Άντε, στην υγειά σου, είπε. 

Σήκωσε το ποτήρι, τσούγκρισε και το άφησε πάνω στο τραπέζι.

 – Δεν πίνεις; Ρώτησα. 

– Εσύ να πιεις, απάντησε. Εγώ δε θέλω να ξεχάσω.

Γιάννης Βαρβέρης

Οι περιπέτειες του Χακ Φιν

• Τίτλος : Οι περιπέτειες του Χακ Φιν
• Συγγραφέας : Μάρκ Τουέϊν
• Εκδόσεις : Κέδρος

Μετά από την μεγάλη επιτυχία του μυθιστορήματος Οι περιπέτειες του Τομ Σόγερ (1876) ο Μάρκ Τουέϊν αποφασίζει να γράψει μια συνέχεια, ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης, με πρωταγωνιστή έναν από τους βοηθητικούς χαρακτήρες του βιβλίου, τον Χάκλμπερι (Χακ) Φιν. Το ολοκληρώνει επτά χρόνια αργότερα. Τα επικά κατορθώματα του Τομ Σόγερ δίνουν εδώ την θέση τους στη σατιρική αφήγηση των περιπετειών ενός δεκατριάχρονου αλητάκου, ενός ατίθασου κοινωνικού παρία, ενός περιθωριακού, ενός περιπλανώμενου κατεργάρη. Το μυθιστόρημα έχει περάσει στην ιστορία της λογοτεχνίας ως ένα από τα μεγάλα αμερικανικά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα, επειδή έχει καταφέρει να συλλάβει και να εκφράσει με ακρίβεια το πνεύμα της εποχής του. Σύμφωνα με τη διάσημη διατύπωση του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, όλη σύγχρονη αμερικανική λογοτεχνία προέρχεται από τις Περιπέτειες του Χακ Φιν. Το μυθιστόρημα πρωτοεκδόθηκε το 1884 στην Αγγλία και στον Καναδά, και ακολούθησε η κυκλοφορία του στις ΗΠΑ το 1885. Από τότε μέχρι και σήμερα, το αριστουργηματικό αυτό έργο έχει επανειλημμένως κριθεί ακατάλληλο για διδασκαλία στην αμερικανική δημόσια εκπαίδευση...

Μονόγραμμα (απόσπασμα)

Μονόγραμμα (απόσπασμα)

Σ’ αγαπάω μ’ ακούς;
Κλαίω, πως αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι
κλαίω για τα χρόνια που έρχονται χωρίς εμάς
και τραγουδάω για τα αλλά που πέρασαν, εάν είναι αλήθεια.
Για τα «πίστεψέ με» και τα «μη.»
Μια στον αέρα μια στη μουσική,
εάν αυτά είναι αλήθεια τραγουδάω
κλαίω για το σώμα πού άγγιξα και είδα τον κόσμο.
Έτσι μιλώ για ‘σένα και για ‘μένα..
Επειδή σ’ αγαπάω και στην αγάπη
ξέρω να μπαίνω σαν πανσέληνος
από παντού, για ‘σένα
μέσα στα σεντόνια, να μαδάω λουλούδια κι έχω τη δύναμη.
Αποκοιμισμένο, να φυσάω να σε πηγαίνω παντού,
σ’ έχουν ακούσει τα κύματα πως χαϊδεύεις,
πως φιλάς, πως λες ψιθυριστά το «τι» και το «ε.»
Πάντα εμείς το φως κι η σκιά.
Πάντα εσύ τ’ αστεράκι και πάντα εγώ το σκοτάδι,
πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα και πάντα εγώ η σκιά πού μεγαλώνει.
Το κλειστό παντζούρι εσύ, ο αέρας πού το ανοίγει εγώ.
Επειδή σ’ αγαπάω και σ’ αγαπάω.
Πάντα εσύ το νόμισμα και εγώ η λατρεία που το εξαργυρώνει
τόσο η νύχτα, τόσο η βοή στον άνεμο.
Τόσο η ελάχιστη σου αναπνοή που πια
δεν έχω τίποτε άλλο μες στους τέσσερις τοίχους,
το ταβάνι, το πάτωμα να φωνάζω από ‘σένα
και να με χτυπά η φωνή μου
να μυρίζω από ‘σένα και ν’ αγριεύουν οι άνθρωποι.
Επειδή το αδοκίμαστο και το απ’ αλλού φερμένο
δεν τ’ αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ’ακούς;
Είναι νωρίς ακόμη μέσα στον κόσμο αυτόν αγάπη μου
να μιλώ για ‘σένα και για μένα.
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, μ’ ακούς;
Είμ’ εγώ, μ’ ακούς; Σ’ αγαπάω, μ’ ακούς;
Πού μ’ αφήνεις, που πας, μ’ ακούς;
Θα ‘ρθει μέρα, μ’ ακούς; για μας, μ’ ακούς;
Πουθενά δεν πάω, μ’ ακούς;
Ή κανείς ή κι οι δύο μαζί, μ’ ακούς;
το λουλούδι αυτό της καταιγίδας και μ’ ακούς;
Της αγάπης μια για πάντα το κόψαμε
και δεν γίνεται ν’ ανθίσει αλλιώς, μ’ ακούς;
Σ’ άλλη γη, σ’ άλλο αστέρι, μ’ ακούς;
δεν υπάρχει το χώμα δεν υπάρχει ο αέρας που αγγίξαμε,
ο ίδιος, μ’ ακούς;

Δεκεμβριανά 1944 - Η μάχη της Αθήνας

• Τίτλος : Δεκεμβριανά 1944 - Η μάχη της Αθήνας
• Συγγραφέας : Μενέλαος Χαραλαμπίδης
• Εκδόσεις : Αλεξάνδρεια 

Στην κρίσιμη περίοδο του τέλους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Ευρώπη συνταράχθηκε από την πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ δυνάμεων που συγκρότησαν την Αντίσταση και διεκδικούσαν κεντρική θέση στις μεταπολεμικές πολιτικές εξελίξεις και των εξόριστων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που επιδίωκαν την επάνοδο τους στην εξουσία. Η Ελλάδα υπήρξε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου η ένταση αυτής της αντιπαράθεσης οδήγησε σε ένοπλη σύγκρουση τις μέχρι τότε συμμαχικές δυνάμεις του ΕΑΜ και των Βρετανών, πριν ακόμα από την λήξη του πολέμου. Τον Δεκέμβριο του 1944, ενάμιση μόλις μήνα μετά την πανηγυρική απελευθέρωση της πρωτεύουσας, ξέσπασε "η Μάχη της Αθήνα", η σφοδρότερη στρατιωτική αναμέτρηση που έγινε ποτέ στην πρωτεύουσα.

Εβδομήντα χρόνια μετά, πολλά ερωτήματα γύρω από τα "Δεκεμβριανά" παραμένουν αναπάντητα. Ο κεντρικός τους ρόλος στις πολιτικές εξελίξεις που οδήγησαν στον Εμφύλιο και στο διχαστικό κοινωνικοπολιτικό καθεστώς των επόμενων δεκαετιών συγκρότησε ιδεολογικά φορτισμένες ερμηνείες. Όπως κάθε γενικό και πολιτικά στοχευμένο αφήγημα, ο "ηρωικός Δεκέμβρης" της Αριστεράς και ο "δεύτερος γύρος κομμουνιστικής ανταρσίας" της Δεξιάς χαρακτηρίζονται από την επιλεκτική χρήση του παρελθόντος, την αποσιώπηση ή διαστρέβλωση των γεγονότων και τη συγκάλυψη των πολιτικών ευθυνών.

Το βιβλίο αυτό, η πρώτη επιστημονική μελέτη που επικεντρώνεται στα ίδια τα γεγονότα στηριγμένη σε αδημοσίευτες κυρίως πηγές, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα : Ποιες ήταν οι αιτίες που οδήγησαν στο ξέσπασμα των μαχών και σε ποιο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο εκδηλώθηκαν; Πως εξελίχθηκαν, μέρα με τη μέρα, οι συγκρούσεις που μετέτρεψαν την πόλη σε πεδίο μάχης (από τις μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Γουδί, στου Μακρυγιάννη, στους στρατώνες των Παραπηγμάτων στο Κολωνάκι και στους Αμπελόκηπους μέχρι τις οδομαχίες της Ομόνοιας, των Εξαρχείων και του Μεταξουργείου, από τις φονικές μάχες στους λόφους του Αρδηττού και στο Αλεποβούνι μέχρι το βομβαρδισμό της Καισαριανής και την προέλαση των Βρετανών από το Φάληρο προς το κέντρο της Αθήνας); Τέλος, καταγράφοντας τη δράση της Εθνικής Πολιτοφυλακής, η έρευνα προσπαθεί να φωτίσει τα δύσκολα ζητήματα των εκτελέσεων, της ταυτότητας των θυμάτων και των νεκρών αμάχων από τους βρετανικούς βομβαρδισμούς, τα οποία εξακολουθούν να καθορίζουν τη μνήμη των Δεκεμβριανών.

Μόνο γιατί μ' αγάπησες - Τα ποιήματα

• Τίτλος : Μόνο γιατί μ' αγάπησες - Τα ποιήματα
• Συγγραφέας : Μαρία Πολυδούρη
• Επιμέλεια : Γιάννης Η. Παππάς
• Εκδόσεις : Μεταίχμιο 

"Τώρα μου μένει στου έρωτα

την άγρια καταιγίδα

Να ιδώ να μετρηθούν

για με θάνατος και ζωή"

Η Μαρία Πολυδούρη ( 1902 - 1930 ), εμβληματική μορφή της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, ύμνησε με αμεσότητα και γνήσιο λυρισμό τον παθιασμένο, χωρίς αντάλλαγμα έρωτα, τον έρωτα-αντάρτη που πάει κόντρα σε κοινωνικές συμβάσεις και κατεστημένες αξίες. Ανυπότακτη και ασυμβίβαστη, πέρασε στην ιστορία για την θυελλώδη σχέση της με τον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη καθώς και για το τραγικό της τέλος, στα είκοσι οχτώ της μόλις χρόνια.