Η Βραδύτητα

• Τίτλος : Η Βραδύτητα
• Συγγραφέας : Μίλαν Κούντερα
• Μετάφραση : Σεραφείμ Βελέντζας
• Εκδόσεις : Εστία

Η Βραδύτητα του Κούντερα, έργο γραμμένο απευθείας στα γαλλικά, που ο συγγραφέας του αποφεύγει να το χαρακτηρίσει μυθιστόρημα, συνδυάζει κατά τον προσφιλή του τρόπο μυθιστορηματική πλοκή (ή σωστότερα: πλοκές) με δοκιμιακές παρεκβάσεις. Ο συγγραφέας, θέτοντας σε εφαρμογή, θα 'λεγε κανείς, ιδέες και απόψεις που διατύπωσε στο αμέσως προηγούμενο έργο του, τις Προδομένες διαθήκες, συγκρίνει, σε ύφος μη σοβαρό και παιγνιώδες, τη γλυκύτητα της ανάμνησης μιας υπέροχης ερωτικής νύχτας στον 18ο αιώνα με τη στυφή γεύση μιας τραγελαφικής ερωτικής νύχτας σήμερα, συγκρίνει την κουφότητα μιας επιδεικτικής χαράς που υπακούει στους νόμους του θεάματος με την έξαρση μιας χαράς που δεν χρειάζεται να διατυμπανιστεί προκειμένου να ολοκληρωθεί.

Η σύγκριση διαθέσεων, στάσεων ζωής και εμπειριών οδηγεί αναπόφευκτα και στη σύγκριση ρυθμών. Έτσι, το κείμενο αποδεικνύει ότι η βραδύτητα είναι ο ρυθμός της απόλαυσης και της μνήμης, και η ταχύτητα ο ρυθμός της μη ικανοποίησης και της λήθης.

Στη Βραδύτητα ο Κούντερα μας μιλάει κυρίως για την επικούρεια στάση απέναντι στη ζωή, εκφράζοντας παράλληλα τη βαθιά του αμφιβολία ότι είναι ποτέ δυνατόν να πραγματοποιηθεί το ηδονιστικό ιδεώδες. 

Ρεμπετολογία

• Τίτλος : Ρεμπετολογία
• Συγγραφέας : Ηλίας Πετρόπουλος
• Εκδόσεις : Κέδρος

Το βιβλίο του Πετρόπουλου βρίσκεται πιο κοντά στη βαθύτερη ουσία της ρεμπέτικης κουλτούρας, χωρίς να επιχειρεί καθόλου να την "αναλύσει" και πολύ περισσότερο να την εξιδανικεύσει.

Χρειάστηκε να περάσει καιρός για να καταλάβω που οφείλεται αυτή η υπεροχή του Πετρόπουλου. Σήμερα νομίζω πως ξέρω την απάντηση. Αλλά δεν είμαι σίγουρος σε ποια γλώσσα πρέπει να την εκφράσω. Γιατί το βιβλίο του Πετρόπουλου είναι μία από εκείνες τις σπανιότατες περιπτώσεις, όπου η εμπειρική έρευνα και η ποίηση συναντιούνται διατρέχοντας μια terra nova σχεδόν απρόσιτη στη συμβατική γλώσσα.

Ο Πετρόπουλος ήταν ο πρώτος που έκανε τα ρεμπέτικα αντικείμενο έρευνας. Όπως όλοι οι πρωτοπόροι, δεν ανακάλυψε απλώς ένα καινούργιο κόσμο, κολυμπώντας κόντρα στο ρεύμα, αλλά και τον συνέλαβε, σχεδόν διαισθητικά, σε όλες του τις διαστάσεις. Υποψιάσθηκε όλα τα μυστικά μονοπάτια του, όλες τις κρυφές γωνιές του, όλα τα μυστήρια του. Και ακριβώς επειδή τον είδε στην ολότητα του, τον περιέγραψε υπαινικτικά μάλλον παρά αναλυτικά. Όσοι ακολούθησαν, κινήθηκαν προς την μια η την άλλη κατεύθυνση που υπέδειξε η υπαινίχθηκε εκείνος. Αλλά οι περισσότεροι έχασαν από τα μάτια τους το όλο. Κι έτσι έχασαν την ουσία αυτού που ερευνούσαν.

Δημοσθένης Κούρτοβικ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 14-3-1990.