Καρλ Μαρξ

• Τίτλος : Καρλ Μαρξ
• Συγγραφέας : Isaiah Berlin
• Μετάφραση : Γ. Ν. Μέρτικας
• Εκδόσεις : Scripta

Αν και γράφτηκε εδώ και ογδόντα χρόνια, η λαμπρή μελέτη του Isaiah Berlin για τη ζωή και τη σκέψη του Μαρξ έχει πλέον αναγνωριστεί ως κλασική στη σύγχρονη έρευνα και θεωρείται ως η σπουδαιότερη συνοπτική μελέτη που έχει παρουσιαστεί για τον συγγραφέα του Κεφαλαίου. Παρέχει μια διεσδυτική, διαφωτιστική, εμπεριστατωμένη εισαγωγή στον παραδοσιακό Μαρξ - στην προσωπικότητα και τις ιδέες του, όπως κατανοήθηκαν από εκείνους που καθοδηγούμενοι από αυτές, πραγματοποίησαν τις επαναστάσεις που άλλαξαν ριζικά τον κόσμο. Αυτή η νέα έκδοση συμπεριλαμβάνει την αναθεωρημένη κι ενημερωμένη Επιλεγμένη Βιβλιογραφία του Terrell Carver και νέα Εισαγωγή του Alan Ryan που αναδεικνύει τη σημασία και τη συνεισφορά του Berlin στις μαρξιστικές σπουδές.

Τι είναι φιλοσοφία

• Τίτλος : Τι είναι φιλοσοφία
• Συγγραφέας : Ευτύχης Μπιτσάκης 
• Εκδόσεις : Σύγχρονη Εποχή

Στο σύντομο αυτό κείμενο δεν μπορούν να δοθούν συστηματικά ούτε καν οι κυριότερες απόψεις που αφορούν το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της φιλοσοφίας. Πολύ περισσότερο, δεν μπορεί να γίνει μια εξαντλητική διαπραγμάτευση του προβλήματος. Ωστόσο, το κείμενο αυτό επιχειρεί να σκιαγραφήσει μια ορισμένη αντίληψη για το τι είναι η φιλοσοφία, πως γεννήθηκε και ποια είναι η γνωστική και η κοινωνικοπρακτική λειτουργία της. Μ' αυτή την έννοια θα ήταν ίσως χρήσιμο σαν εισαγωγή, για την κατανόηση πιο ειδικών θεμάτων της φιλοσοφίας.

Ε.Ι.Μ.

Μάης, 1984

Πλάτων (Μια σύντομη εισαγωγή)

• Τίτλος : Πλάτων (Μια σύντομη εισαγωγή)
• Συγγραφέας : Julia Annas
• Μετάφραση : Ελένη Λεοντσίνη
• Επιμέλεια : Γιάννης Αβραμίδης
• Εκδόσεις : Θύραθεν / Oxford University Press

"Ο Πλάτων γράφει μ' ένα τρόπο που μας εμπλέκει στην επιχειρηματολογία του. Μας παρουσιάζει επίσης φιλοσοφικές θέσεις που η τόλμη με την οποία εκφράζονται και η πλούσια φαντασία τους σπάνια έχουν βρει ταίρι. Οι μελετητές του Πλάτωνα τείνουν να υπερτονίζουν κάποια πλευρά του σε βάρος των υπολοίπων. Κατά καιρούς, έχει υποστηριχθεί ότι ενδιαφέρεται μόνο να συζητά με τον αναγνώστη και όχι να προβάλει θετικές ιδέες. Άλλες φορές, ότι είναι ένας τολμητίας θεωρητικός που προχωράει δογματικά μπροστά, αδιαφορώντας για την επιχειρηματολογία. Αυτό που είναι δύσκολο - όσο και ωφέλιμο - να έχουμε κατά νου σχετικά με τον Πλάτωνα, είναι ότι ενδιαφέρεται έντονα τόσο για τις τολμηρές ιδέες όσο και για την επιχειρηματολογία, κατά τρόπο λεπτοφυή που δεν είναι εύκολο να το συλλάβουμε χωρίς να τον απλοποιήσουμε. Αυτό το βιβλίο δεν διατείνεται ότι καλύπτει όλες τις ιδέες του Πλάτωνα ούτε ότι παρέχει μια συνταγή για την ερμηνεία του, περισσότερο στοχεύει να σας εισαγάγει στη μελέτη του Πλάτωνα με τρόπο ώστε, ελπίζω, να θελήσετε να εμμείνετε στη γνωριμία σας μαζί του" 

Julia Annas

Η Τέχνη του να είσαι ευτυχισμένος

• Τίτλος : Η Τέχνη του να είσαι ευτυχισμένος
• Συγγραφέας : Άρθουρ Σοπενχάουερ
• Εισαγωγή - Επιμέλεια : Franco Volpi
• Μετάφραση : Μυρτώ Καλοφωλιά
• Εκδόσεις : Πατάκη

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια μικρή πραγματεία πρακτικής σοφίας με στόχο την κατάκτηση της ευτυχίας. Πως όμως ο δάσκαλος του σύγχρονου πεσιμισμού, ο Άρθουρ Σοπενχάουερ, καταπιάστηκε με ένα τέτοιο εγχείρημα; Το έκανε γιατί άλλο η θεωρητική φιλοσοφία και άλλο η πρακτική σοφία της ζωής : δεν πρέπει να εγκαταλείπουμε την ελπίδα ούτε να γυρνάμε την πλάτη σε κανόνες ζωής, αποφθέγματα και συμβουλές που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες. Η πεσιμιστική ότι η ζωής μας αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στον πόνο και στην ανία είναι αυτή ακριβώς που καθιστά επιτακτική την ανάγκη μιας πρακτικής σοφίας για να ζούμε καλύτερα. Είναι προς όφελος μας να βρούμε κανόνες ζωής για να περιορίσουμε τα δεινά της ύπαρξης, να αντέχουμε τα χτυπήματα της μοίρας και να κατακτήσουμε, αν όχι την απόλυτη ευτυχία, μια ευτυχία σχετική, την ευτυχία που συνίσταται στην απουσία του πόνου. 

Για μια Αγωνιστική Κοσμοαντίληψη

• Τίτλος : Για μια Αγωνιστική Κοσμοαντίληψη
• Συγγραφέας : Συλλογικό Έργο
• Μετάφραση (από τα ιταλικά) : Άβα Μπουλούμπαση
• Εκδόσεις : Α/συνέχεια

Το "Για μια αγωνιστική κοσμοαντίληψη" είναι ένα συλλογικό έργο που κυκλοφόρησε το 1975 στην Κίνα κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης (1966-1976) και έχει τις αρετές της άμεσης επαφής με τον απλό κόσμο, γιατί γράφτηκε για να χρησιμεύει σαν υλικό σε απλούς ανθρώπους με στόχο να συμβάλει στην "επαναθεμελίωση της κοσμοαντίληψης μας" αφού, όπως τονίζουν οι συγγραφείς, "οι αλήθειες της μαρξιστικής φιλοσοφίας προορίζονται ακριβώς για την αγωνιστική μας πρακτική".

Στις μέρες που ανοίγει ένας κύκλος αγώνων σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι επιτακτική ανάγκη, παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο αυτό που τονίζουν οι συγγραφείς : "να επαναθεμελιώσουμε την κοσμοαντίληψη μας, να διώξουμε τις παλιές αντιλήψεις, να επαναστατικοποιήσουμε την ιδεολογία μας, να την αντικαταστήσουμε με το διαλεκτικό υλισμό, με την καινούρια ιδεολογία σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος μπορεί να τα βάλει με τον ουρανό".

Οι άνθρωποι μπορούν να κατακτήσουν την διαλεκτική αν αυτή εφαρμοστεί με μια κοινή και βαθιά έννοια. Και τούτο προϋποθέτει πως πρέπει να υποστηριχθεί ο πρωταρχικός ρόλος της πράξης, της συμμετοχής στην παραγωγή, στην ταξική πάλη, στον επιστημονικό πειραματισμό, στα πεδία δηλαδή που γίνονται μεγάλοι αγώνες και μετασχηματισμοί του υλικού κόσμου και των κοινωνικών σχέσεων.

Το να μαθαίνεις, δεν είναι γενικά εύκολο και ακόμη πιο δύσκολο είναι να εφαρμόζεις αυτό που έχεις μάθει. "Το διάβασμα είναι μόρφωση, αλλά η εφαρμογή είναι μόρφωση και μάλιστα το πιο σπουδαίο είδος μόρφωσης" (Μάο 1937).

Το βιβλίο διαπερνάται από την πρωταρχικότητα της κοινωνικής πράξης και επιμένει σε μια σειρά πρακτικά παραδείγματα για να δώσει ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στον πρακτικό χαρακτήρα της κοσμοαντίληψης. Είναι ένα σημαντικό εφόδιο σε κάθε αγωνιστή και αγωνίστρια που αντιστέκεται στη σύγχρονη βαρβαρότητα και θέλει να αλλάξει τον κόσμο.

Γκέμμα

• Τίτλος : Γκέμμα
• Συγγραφέας : Δημήτρης Λιαντίνης
• Εκδόσεις : Δ. ΛΙΑΝΤΙΝΗ

"Κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι, γεννιέται το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι γεννιέται ένας αστέρας με όλους τους πρωτοπλανήτες του.

Και κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος, πεθαίνει το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος στη γη, στον ουρανό εκρήγνυται ένας αστέρας supernova.

Έτσι , από την άποψη της ουσίας ο έρωτας και ο θάνατος δεν είναι απλώς στοιχεία υποβάθρου. Δεν είναι δύο απλές καταθέσεις της ενόργανης ζωής.

Πιο πλατιά, και πιο μακρυά, και πιο βαθιά, ο έρωτας και ο θάνατος είναι δύο πανεπίσκοποι νόμοι ανάμεσα στους οποίους ξεδιπλώνεται η διαλεκτική του σύμπαντος. Το δραστικό προτσές δηλαδή ολόκληρης της ανόργανης και της ενόργανης ύλης. Είναι το Α και το Ω του σύμπαντος κόσμου και του σύμπαντος θεού. Είναι το “είναι” και το “μηδέν” του όντος. Τα δύο μισά και αδελφά συστατικά του.

Έξω από τον έρωτα και το θάνατο πρωταρχικό δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Αλλά ούτε είναι και νοητό να υπάρχει. Τα ενενήντα δύο στοιχεία της ύλης γίνανε, για να υπηρετήσουν τον έρωτα και το θάνατο. Και οι τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης, ηλεκτρομαγνητική, ασθενής, ισχυρή, βαρυτική, λειτουργούν για να υπηρετήσουν τον έρωτα και το θάνατο.

Όλα τα όντα, τα φαινόμενα, και οι δράσεις του κόσμου είναι εκφράσεις, σαρκώσεις, μερικότητες, συντελεσμοί, εντελέχειες του έρωτα και του θανάτου.

Γι αυτό ο έρωτας και ο θάνατος είναι αδελφοί και ομοιότητες, είναι συμπληρώματα, και οι δύο όψεις του ιδίου προσώπου."

Απόσπασμα από το βιβλίο "Γκέμμα"

H Πολιτική Θέση του Σουρρεαλισμού

• Τίτλος : Η Πολιτική Θέση του Σουρρεαλισμού
• Συγγραφέας : Αντρέ Μπρετόν
• Μετάφραση : Γιόλα Γεωργαντζή, Νίκος Μπαλής
• Εκδόσεις : Ουτοπία

Η υπόθεση μας είναι η υπόθεση των εργατών και των αγροτών. Καθορίζουμε σαν βασική αρχή το γεγονός ότι οι εργάτες και οι αγρότες αποτελούν τη βάση όχι μόνο ολόκληρου του υλικού πλούτου αλλά και κάθε κοινωνικής δύναμης.

Όσο για μας, τους διανοούμενους, που βλέπουμε μία αξιοκαταφρόνητη κοινωνική οργάνωση να καταστέλλει τις δυνατότητες των εργαζομένων στη γη και στα εργοστάσια για ανθρώπινη ανάπτυξη, δε διστάζουμε να υποστηρίξουμε την αναγκαιότητα επιβολής της θανατικής ποινής σ όλους εκείνους που αναλαμβάνουν την ευθύνη για ένα τέτοιο έγκλημα.

Άπ' την άλλη, δεν αποδεχόμαστε τις δημαγωγικές εκείνες τάσεις, που θέτουν σαν στόχο τους να πείσουν τους προλετάριους ότι η ζωή τους είναι η μόνη σωστή και πραγματικά ανθρώπινη, ότι όλα όσα στερούνται είναι  "εκ του πονηρού".

Τοποθετούμενοι στις τάξεις των εργαζόμενων, απευθυνόμαστε στις ευγενέστερες και πιο φιλόδοξες βλέψεις τους -που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν μέσα στα πλαίσια της σημερινής κοινωνίας : απευθυνόμαστε στο ένστικτο τους σαν ανθρώπων που ποτέ δεν σκύβουν το κεφάλι, στην ηθική τους ελευθερία, στη βία τους. - Έφτασε ο καιρός να γίνουμε όλοι αφέντες και να πραγματώσουμε τη φυσική εξόντωση των σκλάβων του καπιταλισμού.

"ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ", 1935

Έχουμε Δίκιο Να Επαναστατούμε

• Τίτλος : Έχουμε Δίκιο Να Επαναστατούμε
• Συγγραφέας : Ζαν Πωλ Σάρτρ
• Μετάφραση : Φώντας Κονδύλης
• Εκδόσεις : Αρσενίδη

Τρεις άνθρωποι συζητούν. Οι δύο νέοι, νεώτατοι. Ο άλλος γέρος πια, σχεδόν παλαίμαχος. Οι δύο είναι εκπρόσωποι του νέου πνεύματος που φυσά μετά τα γεγονότα του Μάη του '68 στο Παρίσι. Ο τρίτος είναι ο πασίγνωστος "νεαρός γέρος" Ζαν-Πωλ Σάρτρ.

Ένα τέταρτο πρόσωπο λαβαίνει μέρος σ' όλη αυτή την πλούσια συζήτηση : ο ενσυνείδητος αναγνώστης που, κι αυτός, μέσ' από αντεγκλήσεις και έντονες αψιμαχίες που διεξάγονται παντού στον κόσμο, αναζητά το δρόμο του για τον σοσιαλισμό, για την ελευθερία, το συνειδητοποιημένο άτομο που αμφισβητεί ταυτόχρονα τόσο το θεσμό της ιδιοκτησίας, όσο και το θεσμό της κάθε μορφής εξουσίας.

Ο Επαναστατημένος 'Ανθρωπος

• Τίτλος : Ο Επαναστατημένος Άνθρωπος
• Συγγραφέας : Αλμπέρ Καμύ
• Μετάφραση : Νίκη Καρακίτσου Doyge - Μαρία Κασαμπαλόγλου Roblin
• Εκδόσεις : Πατάκη

"Επαναστατώ, άρα υπάρχουμε" επιβεβαιώνει ο Αλμπέρ Καμύ. Η εξέγερση είναι ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσουμε το παράλογο. Αλλά το αληθινό θέμα του Επαναστατημένου ανθρώπου είναι τα ερωτήματα που θέτει το διεισδυτικό πνεύμα του Καμύ : Πως ο άνθρωπος, στο όνομα της εξέγερσης, συμβιβάζεται με το έγκλημα; Πως η εξέγερση κατέληξε στα αυταρχικά κράτη του 20ού αιώνα που αντιγράφουν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Πως η ανθρώπινη περηφάνια αλλαξοδρόμησε;  

Ο Επαναστατημένος άνθρωπος είχε ευθύς εξαρχής τεράστιο αντίκτυπο, προκάλεσε όμως και πολλές ανριδράσεις από διάφορες πλευρές : κομμουνιστές, σουρεαλιστές, υπαρξιστές, χριστιανούς... Οι σύγχρονοι του Καμύ δεν ήταν αρκετά ώριμοι για να παραδεχτούν αλήθειες που επιβλήθηκαν τα κατοπινά χρόνια, καθιστώντας τον Επαναστατημένο άνθρωπο έργο επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε.

"...Το επαναστατικό πνεύμα στην Ευρώπη μπορεί επίσης, για πρώτη και τελευταία φορά, να στοχαστεί πάνω στις αρχές του, ν'αναρωτηθεί ποια παρέκκλιση το οδηγεί στον χαμό της τρομοκρατίας και του πολέμου, και να ξαναβρεί, μαζί με τις αιτίες εξέγερσης του, την πίστη του σε τούτες τις αρχές".

Ένα από τα σπουδαιότερα μανιφέστα ανθρωπισμού.

                                                                             The Times